ریشه یابی مضمون «زندان و چاه» در ادبیّات عرفانی
نویسندگان
چکیده
ادبیّات عرفانی فارسی از آبشخور اصول و مبانی اسلام سیراب است. با این همه برخی مضامین رایج در متون عرفانی، با روح آموزه های اصیل اسلام سازگار نیست. باورهای عرفانی پیش از اسلام همچون عرفان یهود، گنوستی سیزم، عرفان ایران باستان و مانویّت ومندائیزم در شکل گیری برخی از این مضامین مؤثّر بوده است. یکی از مهم ترین این مضامین، اسارت روح در زندان جسم و چاه دنیاست. بن مایۀ این مضمون، در عصر اساطیر هم به اشکالی رواج داشته و پس از گذر از فلسفه و متون عهد عتیق به عرفان پیش از اسلام رسیده است. بارزترین ویژگی عرفان پیش از اسلام، باور به اسارت نور است. مفسّران و عارفان مسلمان، این موضوع را با درون مایۀ برخی از آیات و روایات متناسب فرض کرده اند و پیرامون آن مضمون آفرینی کرده اند. در این نوشته، ریشه های این مضمون در اساطیر و باورهای عرفانی پیش از اسلام بررسی شده و تجلیّ آن در قالب تصویر «زندان و چاه» در ادبیّات عرفانی فارسی بازنمایی شده است.
منابع مشابه
یلورالیزم و ادبیات کلاسر عرفانی
در این مقاله نگارند. ابتدا به بررسی تاریخچه ی پلورالیزم در غرب و در جهان اسلام پرداخته است؟ آنگاه ضمن بررسی حوزه ها و کاربردهای مختلف پلورالیزم و ارائه ی یک تقسیم بندی جاید از آن تحت عناوین ا - پلورالیزم رفتاری در ماهیت صرفآ فلسفی آن متوقف نمانده و از منظری نوین و زاویه ای دیگر بدین مبحث و مو ضوع نگریسته است؟ در این مقاله ریشه های این تفکر و اندیشه در گونه ها و نمودهای تکثرگرایانه ی عارفان این ...
متن کاملعناصر عرفانی در ادبیات فارسی- یهودی
یهودیان حضوری دیرپای در ایران دارند. ایشان برای ارتباط کتبی با یکدیگر خط و زبان «فارسی یهودی» را که به زبان فارسی و خط عبری است، ابداع کردند. قدیمی‌ترین سند از این شیوة نگارش به قرن دوم هجری باز می‌گردد. شاعران و نویسندگان فارسی یهودی آثار فراوانی را در تفسیر کتاب مقدس، دستور زبان و فرهنگ لغات عبری، هلاخا، میدارش، اشعار، امثال و حکایات، جادو، نامه‌ها و اسناد حقوقی، در قالب این خط عرضه نمودند. د...
متن کاملبررسی معنای اصطلاحی «الإستبطان» در ادبیات عرفانی
در این پژوهش تلاش شده است تا ضمن تفکیک نظرات گوناگون پیرامون معنای لغوی و اصطلاحی مدخل «استبطان»، به جایگاه علمی و اصطلاحی معنای آن در زمینهٔ ادبیات عرفانی و قرآنی پرداخته شود. در این جستار نشان داده شده است که معنای مفهومی و اصطلاحی «استبطان» در حقیقت به معنای «دیدن ماهیت ذات اشیاء» و یا مسئلهٔ «بینندگی و دیدن ماهیت الأشیاء» است و از جایگاه ارزندهای در ادبیات عرفانی برخوردار است؛ به ویژه آنکه...
متن کاملسرجسمه های عرفان و ادبیات عرفانی
بیش از ١٢٠٠ سال از ظهور و پیدائی تصوف و عرفان و ادبیات آن گذرد . در این مدت ، سوالی که همیثه مطرح بوده و در این مقاله نیز نویسنده در جست و جوی پاسخ آنست اینکه ، آیا این مقوله آسمانی است، نورانی، ربانی، وحیانی و در یک جمله حقیقی و ماندگار است یا آنکه برای دستیابی به پاسخ این سوال ابتدا نظر بزرگان اهل عرفان بعد علما، اهل سنت و تشیع و سرانجام محققان معاصر طرح و مورد ارزیابی واقع شده ، آنگاه نویسن...
متن کاملپیشینه مبانی سوررئالیسم در ادبیات عرفانی
سوررئالیسم با بزرگ ترین هدفش رسیدن به حقیقت برتر مر وفراواقعیت از طریق امورذهنی و روحی، غیرماد ی و غیرعینی _ پدیده ای است که دراروپا سابقه ای بیش از یک قرن ندارد.اصولی و برنامه های سوررمالیسم از جمله عقل گریزی و نگارش خودکار _که دستاوردهای آ ن ما به عنوان پیک و پیام ناخودآگاه و حقیقت مطلق مطرح می شود _ به شکلی بسیارکامل وگسترده، هرچند با تفاوت هایی عمیق واساسی، درادبیات عرفانی قابل مشاهده است. ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
تاریخ ادبیاتجلد ۱۳۸۹، شماره ۷، صفحات ۰-۰
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023